Día de Rosalía

Agasalla un libro en galego e unha flor

 

 

Entroido

 Dous libros de Ramón D Veiga  e David Sierra para ler nestes días de filloas, orellas, chulas..

              

       

A Candeloria, día dos namorados en Galicia

Hai un refrán que dí "Pola Candeloria, cásanse os paxariños e maila galiñola".
Nas antigas costumes galegas, ese día, era o día do amor.
O día 2 de febreiro celébrase o día Candeloria que ten orixe nos cultos pagáns e que acabou sendo cristianizado. Era a antiga festa da luz celebrada polos celtas (Brigantia) e tamén polos romanos (Lupercales).
O nome Brigantia deriva de Brighid o Brigid, deusa celta moi poderosa. Era a figura da nova lúa, da primavera anual e das correntes mariñas. Esta época do ano, era das purificacións e do lume sagrado que liberaba a terra, propiciando a fertilidade e o espertar do sol, despois do frío e gris inverno.
Os ritos de predicción e matrimonio celebrábanse nestas datas baixo a protección dos espíritos benéficos que visitaban a terra durante esta festividade.
Considerábase o remate do inverno, o festival de purificación para preparar o camiño para o retorno da primavera e do sol. Brighid era honrada, poñendo unha candea en cada habitación ou en cada fiestra da casa.
Co paso do tempo e a mestura da cultura celta co cristianismo, esta festa do lume será homologada na celebración da Candeloria ou festa das Candeas.
O nome da Candeloria está orixinado pola procesión realizada dentro da igrexa con candeas benditas. Esta purificación virxinal e as candeas eran o antídoto cristián para a fertilidade romana e os fachos “lupercales”.
En Galicia non só era moi celebrada esta festa dentro do relixioso, senón que, no ámbito agrario, se celebraba o “casamento dos paxariños” . Di un refrán que “a partir da Candeloria, ningunha ave voa soa”.

 

Picasso e o Apalpador

Este debuxo foi feito por Picasso para un dos seus netos. Pero tamén é o noso Apalpador ou non?

 

Apalpador

¿Quen é este persoeiro?


















Quen vai ser... O Apalpador!!!

Fai anos. Moitos anos.
Moito antes que Santa Claus ou Papá Noel, en Galicia tiñamos e temos de novo, un pastor máxico, grandichón e bondadoso.
Leva pipa, un abrigo verde cheo de remendos, boina e zapatillas con calcetíns de diferente cor.
Vive na devesa das altas montañas do Courel e o Cebreiro. Ó longo do ano fabrica carbón, vive dos froitos silvestres e caza xabaríns.
Na noite de Nadal, baixaba ás aldeas, pobos e cidades para visitar, casa por casa, ós nenos e ás nenas que durmían.
Sen facer ruido apalpáballes as barrigas, sen facerlles cóxegas e despertalos, para saber se os raparigos e raparigas pasaban fame ou estaban ben alimentados.
Decíalles "Así, así esteas todo o ano" e marchaba deixándolles unha boa presada de castañas quentes.
As meniñas e meniños querían deitarse cedo e en tódalas casas de Galicia pola noitiña, escoitabase o run run:

Voume cedo a durmir,
marcho agora prá camiña
que vai vir o Apalpador
a palparme a barriguiña.

Según me contaron, de fontes fiables, agora o Apalpador ademáis de castañas tamén atende pedidos (xoguetes artesans, contos, obxectos de refugallo..) da crialla e seica con bastante dilixencia.
Así que este ano decidín que o 24 pola noitiña, voulle deixar ó Apalpador enriba da mesa, un bol de leite quentiña con mel e unhas rosquillas por si necesita coller forzas para repartir tódolos encargos ó longo da noite.
Boh! Está ben!
Tamén lle deixo unha notiña pedíndolle por favor (eso sí) unha axenda para o novo ano e anotar tódolos traballos que imos facer o alumnado de 6º e máis eu. ;)



Engadido...

Nas Terras de Trives o Apalpador chamábase o Pandigueiro.

Os nenos tiñan que durmir pedíndolle cun retrouxiño, que lles trouxera "leitiña con purgazos", esto é leite con castañas secas cocidas.
Ademais esperábase do Pandigueiro que deixara tamén figuriñas, xoguetiños, talladas na madeira cocida do amieiro.
Consérvase a tradición de dicirlle os nenos "vou cheirarche a barriga,
pándega ou o bandullo e vou saber o que comiches"

CARTA Ó PANDIGUEIRO

Pandigueiro na noitiña
pandigueiro venme axiña
que compre ben quentiña
uns purgazos na leitiña

Da cabeza grande baixa pandigueiro
ven cás lambetadas para os mais pequenos

Cá coroza ó lombo e as chancas nos pés
corre pandigueiro trainos de comer

Sae da túa cova, achégate a min
e cunha manciña tocarasme ti.

Unha apalpadiña cando esté a durmir
e o meu bandulliño comeza a sorrir

Pasarei a noite soñando contigo
pola mañanciña busco o regaliño

Enriba da mesa ben colocadiño
castañas cocidas en leite fervido

Pandigueiro na noitiña
Pandigueiro venme axiña
Que compre ben quentiña
Uns purgazos na leitiña

 

Día Nacional do Pixama

O Día Nacional do Pixama celebrase tradicionalmente o 20 de novembro.

Este dia ten unha base lúdica, educativa e solidaria. A data defende o dereito de tóda a cativada a medrar no seo dunha familia, especialmente aos nenos e nenas que, por diferentes razóns, están separadas das suas familias biolóxicas. 

O día do pixama desexa promover o dereito de todos os pequenos a ter unha familia.

Intenta chamar a atención para o problema das nenas/nenos máis desprivilexiadas e aumentar o número de familias de acollemento, de forma que as que están separadas dos seus proxenitores poidan ser acollidas por persoas dispostas a darlles agarimo, amor e educación.

O Día Nacional do Pixama coincide coa celebración do Dia Universal dos Dereitos dos Nenos e Nenas.

Para conmemorar esta data, as rapazas/es hasta os dez anos poden ir vestidos con pixama as escolas e realizar diferentes actividades en pixama ao longo do día ata que voltan á casa.

Día mundial da bondade

A orixe deste día está no ano 1998 cando tivo lugar en Tokio a primeira conferencia do Movemento Mundial pola Bondade (World Kindness Movement).
O obxectivo era crear un mundo máis bondadoso e cheo de solidaridade.

Ideas sinxelas para poñer na práctica este día ( e tódolos demáis)

• Dar unha aperta a un descoñecido.
• Ofrecer unha flor a un coñecido.
• Axudar a alguén.
• Doar roupa, libros e/ou comida.
• Compartir o mando a distancia.
• Decir algo agradable a un veciño.
• Dar as grazas cando corresponde.
• Enviar um SMS amable aos amigos.
• Compartir unha larpeirada no traballo.

Enredando coas castañas

A castaña é un alimento nutritivo de pequeno tamaño e similar á noz ou a un amorodo, pero cuberta por unha tona delgada e resistente de cor castaño. Esta cor varía en función da idade da castaña. Ten tres envolturas distintas. A súa primeira envoltura é o ourizo, rodeado de espiñas e dentro do cal adoitan aparecer as castañas en grupos de tres. Unha vez que o ourizo se abre, cae ao chan e retíranse do seu interior as castañas. Pódense consumir crúas, frescas, ou ben cociñadas (asadas, guisadas ou cocidas) ou preparadas para a conservación. Tamén se pode moer para a obtención de fariña.
As súas flores utilizábanse antigamente para aromatizar o tabaco de pipa. 

É rica en hidratos de carbono e contén pequenas cantidades de graxa e proteína, así como vitaminas A, B e C. É un dos alimentos mais antigos da humanidade. 

Sábese que dende o Paleolítico, os froitos secos, e especialmente as castañas e landras, constituían unha parte importante na dieta do home. En Europa temos constancia da existencia da castaña xá desde a época de Homero pero con mais presenza en tempos dos romanos. 

Suponse que na relixión celta o castiñeiro era venerado pólos druidas, ao igual que o carballo, pois ambas árbores formaban o bosque prerromano. O nome da castaña procede do grego kastana e do romano castanea. Galícia xunto con Astúrias son as maiores produtoras de castaña da península. 

Na cociña, o mais usual é pelalas e fervelas durante aproximadamente media hora para telas como preparado para outros pratos. Unha das formas mais comuns de consumir as castañas é asadas ao forno ao á brasa. 

 

Dicionario dos tipos de castañas en función da súa forma, sabor ou calidade: 

Bolerca: a que abortou no ourizo e non medrou. Son castañas non comestibles, pequenas e aplanadas só formadas por pel. Barais: duras pero que adoitan ser moi saborosas. Brava: a do castiñeiro bravo, sen enxertar. Bullote: castaña asada no tixolo, unha tixola con buratos. Burgazo: castaña fresca cocida que se toma con leite. Crouco: castaña pequena. Degraída: a castaña que cae madura do ourizo. Tamén se lles chaman degaros. Enxeridas: formadas por varias pezas. Maia: a castaña pilonga e seca. Mamota: cocida coas dúas tonas. É a castaña mal asada que non pela ben. Pilonga: castaña seca. Rañudas: castañas alargadas e claras. Temperás: as que nacen antes que as outras, as temperás. Son pequenas e redondas. Zoncho: a castaña mamota. Termos relacionados coas castañas: Amoxegar: petiscar cos dentes ou marcar cun coitelo as castañas que van a ser asadas para que non estoupen. Amoxetadura: a mordedela en concreto. Barexar: roubar castañas aos veciños para facer o magosto. Caldudas: potaxe de castañas secas cocidas. Moreas: xeito de xuntar os ourizos para golpealos e sacarlle as castañas. Petela: pinzas de madeira coas que se recollen as castañas do ourizo. Picós: anacos de tona (xunto con algunha que outra castaña ou anacos delas) que se lles dá aos porcos na ceba. Rangalleira: expresión que se utiliza para referirse á abundancia do viño durante o dia do magosto: “o viño corre á rangalleira”. Suchar: chuchar unha castaña pilonga ata que se desfai e se consome. Taloura o bareiro: vara longa coa que se zorregan as pólas do castiñeiro para que o ourizo solte a castaña. Tixolo: tixola con buratos na que se asan as castañas. Tonas: cascas das castañas. Xemas: partes da castaña.

Adiviñas Alto me vexo No meu lugarexo Por unha risada, Perdín miña añada. 

 Altos padres Capeludas madres E os fillos inchafoles Adiviña ti se podes. 

 Son verde e non son limón Son carbón, son vermella e non son sangue, Son branca e non son papel Que cousa cousiña son? Unha cousiña cousa, Son moura e non Criada no monte, Enxoita na casa E cómese sen tasa. 

 Alto foi meu nacemento de doncela recollida Cando ia para me rir, Tal foi a queda que dei Que a casa non mais voltei. 

Altetes, altetes con seus carrapetes; Co riso que lle deu, Todo se perdeu.

 

Trucos para a súa preparación: - Para cocelas: despois de pelalas, cóbrense ben con auga ou leite e cócense entre 15 ou 20 minutos sen deixar que fervan. Caso de que as castañas sexan conxeladas é preferible desconxelalas antes. Debemos descartar aquelas que aboien xá que seguramente terán algún verme. 

 Para asalas: é necesario facerlle unha regaña cun coitelo para que non estoupen. Despois, poñémolas no forno ou nunha tixola con buracos durante o tempo suficiente para que a tona superior quede asada. - Para conxelalas: tras realizar o proceso de pelado, cocémolas durante 20 minutos engadíndolle unha presada de sal por litro de auga. Deixamos que arrefríen no propio líquido e gardámolas co xugo en tarros de vidro, procurando que non cheguen a estar cheos de todo para evitar que estoupen ao seren conxeladas. 

  RECEITA 

 Espaguetis con castañas 

  Ingredientes: 400 gr. de espaguetis, 450 gr. de castañas, aceite, sal, pementa, sementes de fiúncho. 

  Método: Quítalle a tona ás castañas e déixaas en auga salgada xunto cunha cullerada de sementes de fiúncho. Cando as castañas estean cocidas bota os espaguetis. Escorre e condimenta con aceite cru e pementa moida. 

 Bó magosto. :))

Día Mundial das landras

Hoxe celébrase o día mundial das landras.

Este dia ten como obxectivo concenciar á poboación sobre a destrucción da vexetación autóctona da que forma parte os carballos. 

A landra é o froito anual do carballo que existe, polo de agora, en Galicia.. A parte superior da landra é o cascabullo e a sua semente é un aquénio.

Sería boa idea programar algunhas actividades educativas nas escolas como sementar en vasos ou campos e seguir o proceso de ver nacer unha árbore e ao mesmo tempo contribuir á repoboación en bosques  queimados.

 

Samaín V

Tempo de meigas